UCHWAŁA Nr XXXIX/247/2022 
Rady Gminy Marciszów
z dnia 29 kwietnia 2022 r.

w sprawie: przyjęcia Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata 2022 -2024 w gminie Marciszów

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.
(t.j. Dz. U. z 2022 r. poz.559 ze zm.) oraz art. 176 pkt 1 i art. 179 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447), uchwala się, co następuje:

§ 1. Przyjmuje się do realizacji Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2022 -2024 w gminie Marciszów, który stanowi załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Marciszów.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Uzasadnienie

Obowiązek opracowania, realizacji i uchwalenia gminnego programu wspierania rodziny
jako zadanie własne gminy został określony w art. 176 pkt 1 i art. 179 ust. 2 ustawy z dnia
9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Celem Gminnego Programu Wspierania Rodziny w gminie Marciszów jest rozwój
zintegrowanego i kompleksowego systemu wsparcia rodziny na terenie gminy. Realizacja Programu ma za zadanie zapobiegać dysfunkcji rodziny poprzez
tworzenie systemu wspomagającego rodzinę w wypełnianiu jej podstawowych funkcji
związanych przede wszystkim z opieką, wychowaniem i skuteczną ochroną dzieci. Aby
osiągnąć założony w Programie cel wskazane jest zaangażowanie jak największej liczby
podmiotów podejmujących działania w obszarze wsparcia rodziny.
W związku z powyższym podjęcie uchwały jest zasadne.

Załącznik do Uchwały

Rady Gminy Marciszów

Nr XXXIX/247/2022

z dnia 29 kwietnia 2022 r.

PROGRAM WSPIERANIA RODZINY

NA LATA 2022-2024

W GMINIE MARCISZÓW

Marciszów, kwiecień 2022 r.

Spis treści

I. Wprowadzenie

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nakłada na gminę obowiązek podejmowania działań wspierających rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych. Ustawa zakłada w szczególności wzmocnienie działań profilaktycznych i doskonalenie metod pracy z rodziną, na rzecz pozostawienia w niej dziecka lub jego powrotu do rodziny naturalnej. Skuteczna pomoc dla rodzin przeżywających trudności w pełnieniu ról opiekuńczo- wychowawczych, jak i skuteczna ochrona dzieci, może być osiągnięta poprzez współpracę przedstawicieli instytucji, które mają kontakt z dzieckiem i jego rodziną. Działania pomocowe na poziomie gminy polegają przede wszystkim na udzielaniu rodzinie wsparcia w przezwyciężaniu trudności, aby w efekcie nie doszło do umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, a jeżeli dojdzie do tego rodzaju interwencji, do stworzenia takich warunków w funkcjonowaniu rodziców dziecka, aby możliwy był powrót dziecka pod opiekę rodziny biologicznej.

W oparciu o diagnozę środowiska lokalnego w kontekście problemów społecznych opracowany został 3-letni Program wspierania rodziny na lata 2022 – 2024 w Gminie Marciszów. Diagnoza została sporządzona na podstawie materiałów własnych, danych i sprawozdań z działalności Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Marciszowie. Program ukierunkowany jest na problemy rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych, określa cele i wyznacza kierunki działań, które pozwolą wzmocnić rolę i funkcję rodziny, jako naturalnego środowiska rozwoju dziecka.

II. Podstawy prawne programu

Program wspierania rodziny na lata 2022 – 2024 w Gminie Marciszów uwzględnia następujące akty prawne:

1. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,

2. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej,

3. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie,

4. Ustawa z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy,

5. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,

6. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

7. Ustawa z dnia 4 listopada 2016r. o wspieraniu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”,

8. Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci,

9. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych,

10. Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

III. Zadania samorządu gminnego w zakresie wspierania rodziny

Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do zadań własnych gminy należą:

1. Opracowanie i realizacja 3 - letnich gminnych programów wspierania rodziny;

2. Tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny;

3. Tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem, w tym placówek wsparcia dziennego oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez:

1. zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa,

2. organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających,

3. prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci;

4. Finansowanie:

a) podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny,

b) kosztów związanych z udzielaniem pomocy ponoszonych przez rodziny wspierające;

5. Współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym;

6. Sporządzanie sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz przekazywanie ich właściwemu wojewodzie;

7. Prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, zamieszkałego na terenie gminy.

Mając na względzie powyższe uregulowania, założenia do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz zasadę dobra dziecka i dobra rodziny opracowano Program Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów.

IV. Zasoby instytucjonalne

Program Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów będzie służył realizacji gminnej polityki rodzinnej. W gminie funkcjonują różnorodne instytucje i organizacje, realizujące zadania na rzecz dziecka i rodziny. Stanowią one swoisty kapitał umożliwiający prowadzenie szerokiego, instytucjonalnego i interdyscyplinarnego wsparcia dla rodzin.

Skuteczna pomoc dla rodzin przeżywających trudności w pełnieniu ról opiekuńczo- wychowawczych, jak i skuteczna ochrona dzieci, może być osiągnięta poprzez współpracę przedstawicieli następujących instytucji:

1. Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Marciszowie;

2. placówek oświatowych;

3. instytucji kultury;

4. placówek służy zdrowia;

5. organizacji społecznych działających na rzecz dzieci i młodzieży;

6. Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych;

7. Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.

V. Diagnoza społeczna

V.1. Demografia i procesy ludnościowe

Gmina Marciszów to gmina wiejska, położona w województwie dolnośląskim w powiecie kamiennogórskim. Zgodnie z danymi GUS na dzień 31.12.2020 r. gmina Marciszów liczyła 4 483 mieszkańców, z czego 49,59% stanowiły kobiety (2 223), a 50,41% mężczyźni (2 260). W latach 2016-2020 liczba ludności ogółem zmniejszyła o 106 osób.

Wykres 1 Liczba ludności w gminie Marciszów w latach 2016-2020

Źródło: opracowanie własne, GUS BDL

Gminę Marciszów charakteryzuje ujemny przyrost naturalny, który na koniec roku 2020 wyniósł -8. Odpowiada to przyrostowi naturalnemu -1,78 na 1000 mieszkańców gminy. W 2020 r. w gminie urodziło się 40 dzieci, w tym 14 dziewczynek i 26 chłopców. W tym samym czasie odnotowano 48 zgonów, co odpowiada 10,65 zgonom na 1000 mieszkańców. W 2020 r. na terenie gminy Marciszów zarejestrowano 41 zameldowań w ruchu wewnętrznym oraz 53 wymeldowań, w wyniku czego saldo migracji wewnętrznych wynosiło -12. W tym samym roku w gminie odnotowano 0 zameldowań z zagranicy oraz 7 wymeldowań za granicę, w związku z czym saldo migracji zagranicznych wynosi -7.

V.2. Rynek pracy – charakterystyka bezrobocia

Dane statystyczne na koniec roku 2020 wskazują, że 60,90% mieszkańców gminy Marciszów stanowiły osoby w wieku produkcyjnym, 16,80% w wieku przedprodukcyjnym, a 22,30% mieszkańców było w wieku poprodukcyjnym. Zgodnie z danymi GUS na koniec 2020 r. pracowało ogółem 385 osób, w tym 148 kobiet i 237 mężczyzn.

W 2020 r. bezrobocie rejestrowane w gminie Marciszów wynosiło 8,9% (9,2% wśród kobiet i 8,7% wśród mężczyzn). W latach 2016-2019 odnotowywano w gminie systematyczny spadek liczby osób bezrobotnych. Jednakże w 2020 r. w wyniku sytuacji epidemiologicznej kraju liczba osób bezrobotnych zwiększyła się o 129 osób, w tym o 13 kobiet i 16 mężczyzn.

Wykres 2 Liczba osób bezrobotnych w gminie Marciszów w latach 2016-2020

Źródło: opracowanie własne, GUS BDL

Wśród osób bezrobotnych najliczniejszą grupę stanowią osoby długotrwale bezrobotne. W 2020 r. odnotowano 55 osób długotrwale bezrobotnych. Liczba osób po 50 roku życia pozostających bez zatrudnienia z terenu gminy Marciszów wynosiła 37 osób, a osób bezrobotnych do 30 roku życia – 31 osób.

V.3. Wsparcie rodziny w systemie pomocy społecznej – charakterystyka wybranych obszarów

Zadania z zakresu pomocy społecznej na terenie gminy Marciszów realizuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Marciszowie. Celem działania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne zasoby, uprawnienia i możliwości, wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb, umożliwienie im życia w warunkach godnych człowieka, zapobieganie powstaniu nowych problemów społecznych przez podejmowanie działań zmierzających do usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem, a także wspieranie rodzin wychowujących dzieci poprzez finansowe wsparcie na pokrycie potrzeb związanych z ich wychowaniem.

Liczba osób korzystających z pomocy społecznej w 2020 r. wynosiła 154 osoby. W latach 2016-2020 liczba osób korzystających z pomocy na podstawie wydanych decyzji uległa zmniejszeniu o 133 osoby.

Wykres 3 Liczba osób korzystających z pomocy społecznej na podstawie wydanych decyzji w latach 2016-2020

Źródło: dane z OPS w Marciszowie

W 2020 r. z pomocy społecznej skorzystały 122 rodziny, w tym 220 osób. W analizowanym okresie ostatnich 5 lat liczba rodzin i osób korzystających z pomocy społecznej uległa zmniejszeniu. Liczba rodzin zmniejszyła się o 106 rodzin, a liczba osób o 290. W 2020 r. udzielono pomocy dla 115 osób w wieku produkcyjnych (w tym 47 kobiet i 68 mężczyzn). Liczba osób w wieku poprodukcyjnym korzystająca z pomocy społecznej w 2020 r. wynosiła 15 osób (w tym 7 kobiet i 8 mężczyzn).

Wykres 4 Liczba rodzin i osób korzystających z pomocy społecznej w latach 2016-2020

Źródło: dane z OPS w Marciszowie

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Marciszowi udziela wsparcia w postaci finansowej oraz niefinansowej. Łącznie w 2020 r. udzielono 115 świadczeń pieniężnych i 41 niepieniężnych. Wraz ze spadkiem liczby rodzin i osób korzystających z pomocy społecznej zmniejszyła się liczba udzielanych świadczeń pieniężnych i niepieniężnych, co wskazuje na poprawiającą się sytuację materialną i finansową rodzin z obszaru gminy.

Wykres 5 Liczba udzielonych świadczeń pieniężnych i niepieniężnych w latach 2016-2020

Źródło: dane z OPS w Marciszowie

Forma pomocy w postaci świadczeń pieniężnych to przede wszystkim zasiłki stałe, okresowe i celowe, z których korzystają osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej. W latach 2016-2020 zmniejszyła się liczba rodzin, którym przyznawano zasiłki okresowe (o 40 rodzin) i celowe (o 77 rodzin). Liczba rodzin korzystająca z zasiłku stałego utrzymuje się na porównywalnym poziomie. W 2020 r. zasiłki stałe były przyznane 30 rodzinom. 94 rodzin skorzystało ze wsparcia w postaci zasiłków okresowych, a 62 rodziny otrzymały zasiłek celowy, a 82 rodziny skorzystały z zasiłku celowego na zakup żywności.

Tabela 1 Liczba rodzin korzystających z zasiłków stałych, okresowych i celowych w latach 2016-2020

Źródło: dane z OPS w Marciszowie

Do głównych powodów korzystania z zasiłków stałych, okresowych i celowych w gminie Marciszów należą bezrobocie, długotrwała lub ciążka choroba, niepełnosprawność oraz bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. W 2020 r. z powodu bezrobocia wsparcie w postaci zasiłków otrzymało 58 rodzin. Z powodu długotrwałej choroby zasiłki otrzymało 35 rodzin, a z powodu niepełnosprawności z pomocy w formie zasiłków skorzystało 39 rodzin. Natomiast z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego wsparcie w postaci zasiłków otrzymało 14 rodzin oraz 4 rodziny wielodzietne i 9 rodzin niepełnych.

Tabela 2 Powody udzielania zasiłków w gminie Marciszów w latach 2016-2020

Źródło: dane z OPS w Marciszowie

Beneficjenci, którzy korzystają z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Marciszowie to osoby głównie bierne zawodowo, niepełnosprawne, długotrwale chore, a także nieradzące sobie w sprawach opiekuńczo-wychowawczych oraz w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Istotną rolę w działalności Ośrodka odgrywa praca socjalna, która jest działalnoscią zawodową mającą na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności funkcjonowania w społeczeństwie. Przyczyny tych trudności wynikają z niskich kompetencji wychowawczych, rozbicia rodziny, przemocy, uzależnień, choroby, czy pogorszeniu statusu rodziny, w tym bezrobocia. Przy zapewnieniu wsparcia pomocy pracowników socjalnych, asystenta rodziny i pomocy z innych instytucji w znacznym stopniu daje szanse na pozostawienie dziecka w rodzinie biologicznej.

Realizując zadania okreśone w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Marciszowie zatrudnia jednego asystenta rodziny. Praca asystenta ma przede wszystkim charakter wspierający, socjalny, wychowawczy i jest prowadzona głównie w miejscu zamieszkania rodziny. Zasadniczą formą jego pracy jest towarzyszenie, asystowanie rodzinie. Jednocześnie asystent rodziny może być również koordynatorem działań wielu innych służb społecznych, działających na rzecz danej rodziny. Zgodnie z art. 15 ust 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej liczba rodzin, z którymi jeden asystent rodziny może w tym samym czasie prowadzić pracę, jest uzależniona od stopnia trudności wykonywanych zadań, jednak nie może przekroczyć 15 rodzin. Wszystkie rodziny objęte wsparciem asystenta rodziny borykają się z wieloma problemami, na które oprócz zaburzeń w sferze opiekuńczo – wychowawczej, bezrobocia czy niepełnosprawności składają się także uzależnienia i przemoc. Wymaga to wielokierunkowości w realizacji zadań związanych ze wsparciem rodziny. Występujące niejednokrotnie małe zaangażowanie rodziny w poprawę swojej sytuacji, często powoduje wydłużenie okresu współpracy asystenta z rodziną.

W 2020 r. wsparciem asystenta rodziny objęto z terenu gminy 6 rodzin. Liczba rodzin, z którą współpracował asystent rodziny w latach 2016-2020 ulegała dużym wahaniom, co prezentuje poniższy wykres.

Wykres 6 Liczba rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny w latach 2016-2020

Źródło: dane z OPS w Marciszowie

W związku z realizacją ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej gmina Maszewo w ramach zadań własnych pokrywała częściowo koszty wynikające ze sprawowania pieczy zastępczej nad dziećmi, które z różnych przyczyn nie mogły dłużej funkcjonować w środowisku rodziny biologicznej. W 2020 r. gmina współfinansowała pobyt w pieczy zastępczej 6 dzieci z 4 rodzin.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Marciszowie w 2020 r. zapewniał dożywianie dzieci w szkołach, kontynuując rządowy program "Posiłek w szkole i w domu na lata 2019-2023”¹. Pomocą w formie pokrycia kosztów jednego gorącego posiłku w szkole w 2020 r. objęto 37 dzieci wychowujących się w rodzinach o trudnej sytuacji materialnej. Łącznie z pomocy na dożywianie w 2020 r. skorzystało 21 rodzin, w tym 89 osób.

W analizowanym okresie lat 2016-2020 r. odnotowano zmniejszającą się liczbę rodzin, osób i dzieci korzystających z programu pomocy na dożywianie. Liczba rodzin w ostatnich 5 latach korzystająca z tej formy pomocy zmniejszyła się o 38 rodzin, w tym o 161 osób i 66 dzieci. Potwierdzać to może lepszą sytuację materialną i finansową mieszkańców gminy, jak również może wynikać z uruchomienia oraz rozszerzenia programu 500+ na kolejne dzieci w rodzinie.

Tabela 3 Liczba rodzin, osób i dzieci korzystających z pomocy dożywiania w latach 2016-2020

Źródło: dane z OPS w Marciszowie

Dodatkowo w 2020 r. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Marciszowie udzielił wsparcia 2 osobom, którym zapewniono schronienie, pokrywając koszty pobytu w domu samotnej matki i schronisku dla bezdomnych. 9 osób otrzymało wsparcie w postaci dopłaty do miesięcznego kosztu pobytu w Domu Pomocy Społecznej. Jednej osobie przyznano wsparcie w ramach specjalistycznych usług opiekuńczych. Wydano łącznie 48 decyzji w sparwie otrzymania dodatku mieszkaniowego oraz 40 decyzji w sprawie otrzymania dodatku energetycznego.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Marciszowie w ramach zadań zleconych udzielił wsparcia dla:

• 6 osób, którym wydano decyzje potwierdzające prawo do śwaidczeń opieki zdrowotnej;

• 1 osobie udzielono wsparcia w ramach specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi;

• w ramach wypłaconych świadczeń wychowawczych „Rodzina 500+” wydano blisko 4 mln zł (540 informacji o przyznaniu świadczenia);

• 468 osób skorzystało ze świadczenia „Dobry Start”;

• Wychłacono świadczenia rodzinne w kwocie blisko 1,9 mln zł, w tym były to świadczenia rodzinne, fundusz alimentacyjny, świadczenia rodzicielksie, składki na ubezpieczene społecznej oraz śwaidczenie „Za życiem”.

Poza wymienionymi formami pomocy świadczonymi przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Marciszowie wsparciem zostały objete poszczególne grupy beneficjentów, do których kierowane były następujące programy: „Wspieraj Senora” oraz Karta Dużej Rodziny.

Realizacja form wsparcia w ramach profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii ma miejsce także w ramach usług Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego. Punkt Informacyjno-Konsultacyjny ma stanowić pomost pomiędzy osobami uzależnionymi i ich rodzinami, a specjalistyczną pomocą, z której mogliby skorzystać. Zadaniem Punktu jest przede wszystkim szybka porada, informacja w zakresie możliwości leczenia, a także o problemie samego uzależnienia czy przemocy. Z usług specjalisty psychoterapii uzależnień korzystają osoby uzależnione i członkowie ich rodzin. W 2020 r. z dostępności Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego skorzystało łącznie 58 osób, wśród których były: osoby uzależnione od alkoholu, dorośli członkowie rodziny osoby uzależnionej od alkoholu, osoby uzależnione od środków psychoaktywnych oraz osoby posiadające inne uzależnienia.

Tabela 4 Działalność Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego w gminie Marciszów w 2020 r.

Źródło: Raport z badania. Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych, Marciszów 2021, s. 17.

Działalność na rzecz rodziny realizowana jest także w ramach Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W 2020 r. do Komisji wpłynęły 24 wnioski o wszczęcie postępowania w przedmiocie uzależnienia od alkoholu. Członkowie Komisji przeprowadzili rozmowy interwencyjno-motywujące, proponowano skorzystanie z usług Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego, omawiano oferty programowe dotyczące profilaktyki alkoholowej dla dzieci i młodzieży, rozpatrywano oferty szkoleniowe oraz opiniowano wnioski o dofinansowanie działań profilaktyczno-edukacyjnych.

Działalność profilaktyczna GKRPA w 2020 r. skupiła się przede wszystkim na:

• organizacji zajęć dla dzieci wywodzących się z trudnych środowisk, które były realizowane w bibliotekach w Sędzisławie, Ciechanowicach i Marciszowie oraz w punktach bibliotecznych działających przy świetlicach wiejskich w Wieściszowicach i Domanowie;

• przeprowadzeniu zajęć integracyjno-profilaktyczne dla dzieci z Wieściszowic współorganizowanych z Sołtysem i Radą Sołecką (bal karnawałowy, zajęcia sportowe, ognisko, wyjazd do kina itp.);

• organizacja Międzynarodowego Dnia Dziecka – dostarczenie słodyczy dzieciom ze wszystkich sołectw;

• organizacji Dnia św. Mikołaja – zakup słodyczy dla dzieci;

• zakupie materiałów profilaktycznych z zakresu przeciwdziałania narkomanii, który były wykorzystywane podczas lekcji wychowawczych w placówkach edukacyjnych, w bibliotekach i w Punkcie Informacyjno-Konsultacyjnym.

Tabela 5 Działalność GKRPA w latach 2018-2020

Źródło: Raport z badania. Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych, Marciszów 2021, s. 16.

Zespół interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie to grupa osób reprezentująca instytucje i organizacje, których celem jest podejmowanie działań na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W skład zespołu wchodzą przedstawiciele jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych oraz przedstawiciele sądu. Zespół interdyscyplinarny integruje i koordynuje działania instytucji oraz specjalistów działających w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności przez:

• diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie oraz sformułowanie działań pomocowych.

• podejmowanie działań pomocowych oraz interwencyjnych w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie.

• inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc.

• upowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym.

W 2020 r. do Zespołu Interdyscyplinarnego wpłynęło 21 procedur związanych z „Niebieską Kartą”. W porównaniu z latami poprzednimi zwiększyła się liczba osób, którym założono „Niebieską Kartę” (w 2018 r. – 17 osób, w 2019 r. – 15 osób). Dane z Zespołu Interdyscyplinarnego wskazują, że na terenie gminy Marciszów ofiarami przemocy w rodzinie są najczęściej kobiety, a mężczyźni jej sprawcami.

Na przełomie lat 2018-2020 na terenie gminy Marciszów prowadzono różnorodne programy z obszaru profilaktyki uniwersalnej skierowanej do dzieci i młodzieży oraz szereg działań niebędących ustrukturyzowanymi programami profilaktycznymi. Dokładną ich charakterystykę przedstawia poniższe zestawienie.

Tabela 6 Programy profilaktyczne realizowane w gminie Marciszów w latach 2018-2020

Źródło: Raport z badania. Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych, Marciszów 2021, s. 17.

Z uwagi na stan epidemiologiczny w kraju niektóre formy działań profilaktycznych nie były realizowane w 2020 r. Również zaplanowany „Wyjazd wypoczynku letniego dzieci i młodzieży – Lato 2020” nie doszedł do skutku z uwagi na ograniczenia wynikające z pandemii.

VI. Analiza SWOT

W analizie strategicznej szczególne znaczenie odgrywa zintegrowana metoda typu SWOT (ang. Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats). Jest to narzędzie badawcze kompleksowo określające mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia, niezbędne do zdiagnozowania obecnej sytuacji oraz prognozowanych skutków. Polega ona na zidentyfikowaniu czterech wymienionych grup czynników i określeniu ich wpływu pozytywnego, jak i negatywnego na sytuację gminy Marciszów. W omawianej analizie wyróżnia się etapy: identyfikację i analizę mocnych i słabych stron, a także identyfikację i analizę szans i zagrożeń.

Tabela 7 Analiza SWOT

Źródło: opracowanie własne

VII. Cele Programu

Realizacja Programu Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów ma dążyć do osiągnięcia zakładanego celu strategicznego, jaki jest: rozwój zintegrowanego wsparcia na rzecz rodzin zagrożonych lub przeżywających trudności, w szczególności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych.

Cel strategiczny zostanie osiągnięty dzięki realizacji następujących celów operacyjnych:

1. Kształtowanie prawidłowych wzorców funkcjonowania rodziny,

2. Tworzenie nowych oraz doskonalenie dotychczasowych form pomocy rodzinie,

3. Aktywizowanie społeczności do harmonijnej współpracy na rzecz rodziny,

4. Pomoc w opiece i wychowaniu dziecka,

5. Wspieranie rodzin przez asystenta rodziny,

6. Rozwijanie i umacnianie współpracy międzysektorowej działającej na rzecz wspierania

rodziny, aktywizacji dzieci i młodzieży.

VIII. Adresaci Programu

Adresaci Programu Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów są:

• Rodziny, w tym niewydolne wychowawczo, niezaradne życiowo,

• Rodziny żyjące w ubóstwie, w tym dotknięte bezrobociem,

• Rodziny, w których występuje zjawisko uzależnienia i przemocy w rodzinie,

• Dzieci i młodzież zagrożona niedostosowaniem społecznym,

• Rodziny z problemem długotrwałej choroby i niepełnosprawności.

Program skierowany jest przede wszystkim do wszystkich rodzin wychowujących dzieci na terenie gminy Marciszów, w szczególności tych przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej oraz zagrożonych umieszczeniem dzieci w pieczy zastępczej. Program adresowany jest również do rodzin, którym Sąd ograniczył władzę rodzicielską lub które zostały pozbawione władzy rodzicielskiej, a także tych, których dzieci przebywają już w pieczy zastępczej. Jego realizacja polegać będzie na zasadach współdziałania w koalicji z partnerami środowiska lokalnego, tj. instytucjami państwowymi, samorządowymi, służbą zdrowia, organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami, które specjalizują się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny. Dzięki wspólnie podejmowanym działaniom podejmowane będą odpowiednie działania umożliwiające wszechstronną i skuteczną pomocy rodzinie.

IX. Kierunki interwencji

Dokonanie diagnozy społecznej na potrzeby niniejszego Programu Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów pozwoliło na postawienie celu strategicznego, tj. rozwój zintegrowanego wsparcia na rzecz rodzin zagrożonych lub przeżywających trudności, w szczególności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Niniejszy cel zamierza się osiągnąć poprzez kontynuację prowadzonych dotychczas działań oraz poprzez podejmowanie nowych inicjatyw społecznych ukierunkowanych na realizowanie wspólnej polityki instytucjonalnej na rzecz wzmacniania rodziny.

Tabela 8 Kierunki strategicznej interwencji w ramach realizacji Programu Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów

Źródło: opracowanie własne

Planowane działania w ramach Programu Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów będą realizowane przez cały okres Programu, tj. w latach 2022-2024.

X. Oczekiwane rezultaty

Spodziewanymi rezultatami realizacji Programu Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów są:

1. Poprawa funkcjonowania rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych i przywrócenie im zdolności do wypełniania obowiązków rodzicielskich;

2. Ograniczenie występowania zjawiska wykluczenia społecznego rodzin z różnego rodzaju dysfunkcjami, w tym rodzin z problemem przemocy w rodzinie, rodzin z uzależnieniami;

3. Współpraca rodziców z instytucjami w celu powrotu dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej do rodziny biologicznej;

4. Podniesienie świadomości społeczności lokalnej w zakresie dostępnych form wsparcia dla rodzin przeżywających trudności lub nimi zagrożonych;

5. Wspieranie dzieci i młodzieży w ich rozwoju i funkcjonowaniu w rodzinach dysfunkcyjnych;

6. Rozwijanie współpracy instytucji podmiotów i organizacji pozarządowych na rzecz wspierania dziecka i rodziny.

XI. Finansowanie Programu

Program Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów będzie finansowany w ramach następujących środków:

1. środki własne z budżetu gminy;

2. środki finansowe poszczególnych podmiotów odpowiedzialnych za realizację zadań określonych w programie;

3. środki pozabudżetowe pozyskane na zadania związane z realizacją Programu: dotacje celowe z budżetu państwa, dotacje na realizację rządowych programów wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej oraz inne środki zewnętrzne, np. środki unijne.

XII. Monitoring i ewaluacja

Nieodzownym elementem towarzyszącym wdrażaniu Programu jest jego monitorowanie i ocena jego realizacji. Wskazane działania będą miały za zadanie ocenę skuteczności Programu, co pozwoli na bieżące podejmowanie ewentualnych działań korygujących. Ocena poszczególnych działań odbywać się będzie na podstawie corocznej analizy realizacji założeń Programu. Ocena, ta w postaci sprawozdania z przebiegu realizacji Programu zostanie przedłożona Wójtowi Gminy Marciszów oraz Radzie Gminy do końca marca każdego roku, po upływie pełnego roku realizacji Programu. Sprawozdanie będzie obejmowało między innymi dane z zakresu celów operacyjnych oraz informacji o wielkości osiągniętych wskaźników. Program będzie miał charakter otwarty, a jego ewaluacja będzie prowadzona zależnie od aktualnie występujących potrzeb.

XIII. Podsumowanie

Przedstawione w Programie Wspierania Rodziny na lata 2022-2024 w Gminie Marciszów działania mają charakter wspierający rodziny, mający wzmocnić ich zasoby i kompetencje w wypełnianiu funkcji rodzicielskich. Działania te mają systemowo wspierać rodziny, które doświadczają trudności opiekuńczo-wychowawczych, a w konsekwencji pozwolą rodzinom odzyskać poczucie własnej sprawczości i powrócić do prawidłowego wykonywania zadań i funkcji wynikających z jej istoty. Pozwolą również zatrzymać dziecko w jego rodzinie naturalnej lub umożliwią powrót do niej, w razie czasowego umieszczenia w pieczy zastępczej. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe tylko przy współpracy instytucji powołanych do wspierania rodziny podmiotów, przy współpracy i współdziałaniu ze strony rodzin, gdyż osiągnięcie zakładanych celów w znacznej mierze jest zależne od członków rodzin, ich motywacji do zmiany sytuacji i przezwyciężenia trudności.

XIV. Spis wykresów i tabel

Spis tabel

Spis wykresów

Wykres 1 Liczba ludności w gminie Marciszów w latach 2016-2020 5

Wykres 2 Liczba osób bezrobotnych w gminie Marciszów w latach 2016-2020 6

Wykres 3 Liczba osób korzystających z pomocy społecznej na podstawie wydanych decyzji w latach 2016-2020 7

Wykres 4 Liczba rodzin i osób korzystających z pomocy społecznej w latach 2016-2020 7

Wykres 5 Liczba udzielonych świadczeń pieniężnych i niepieniężnych w latach 2016-2020 8

Wykres 6 Liczba rodzin korzystających z zasiłków stałych, okresowych i celowych w latach 2016-2020 8

Wykres 7 Liczba rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny w latach 2016-2020 10